Czołowi kompozytorzy

Wincenty z Kielc (znany także jako Wincenty z Kielczy)
Pierwszy, znany z imienia polski kompozytor. W latach 1217-1222 był kapelanem biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża, a w latach 1227-1235 kanonikiem krakowskim, po czym wstąpił do zakonu dominikanów. Brał udział w sprowadzeniu zwłok tegoż biskupa z Modemy do Krakowa, a następnie w przygotowaniach do kanonizacji biskupa Stanisława Szczepanowskiego. Około 1242 roku napisał żywot św. Stanisława, który następnie około 1260 opracował raz jeszcze w znacznie poszerzonej wersji. W 1255 na polecenie biskupa Prandoty opracował tekst i muzykę oficjum brewiarzowego, które zaczyna się od słów Dies adest celebris. Prawdopodobnie pod koniec XIII wieku do tego oficjum włączony został hymn Gaude mater Polonia, którego autorstwo jest Wincentemu przypisywane (oczywiście w jednogłosowej wersji). Przypuszcza się także, że był on autorem i kompozytorem Historii rymowanej o św. Stanisławie, a także dwóch sekwencji poświęconych temu świętemu (Jesu Christe rex supreme i Laeta mundus) oraz dwóch antyfon (O beate Stanislae i Ortus de Polonia), bowiem kult św. Stanisława zaowocował pod koniec XIII wieku wieloma śpiewami liturgicznymi. Samych sekwencji zachowało się do naszych czasów czternaście.


Mikołaj z Radomia
Przez niektórych badaczy utożsamiany jest z Mikołajem klawicymbalistą, wspomnianym w rachunkach dworu Władysława Jagiełły pod rokiem 1422. Zachowane utwory pozwalają sądzić, że znał dobrze twórczość włoską i francuską tego okresu (trzygłos, technika imitacyjna) oraz zdobycze polifoniczne tzw. szkoły burgundzkiej. Zachowało się dziewięć jego trzygłosowych utworów. Są to fragmenty mszy, Magnificat dorównujący swą kunsztownością dziełom powstającym w najświetniejszych ośrodkach muzycznych Europy zachodniej, jeden utwór bez tekstu (nie wiadomo, czy kopista opuścił tekst, czy też mamy do czynienia z kompozycją czysto instrumentalną, dość rzadką w owych czasach) oraz jeden utwór świecki.


Piotr Wilhelm z Grudziądza
Niemieckiego pochodzenia, urodzony około 1400, zmarły około 1480 roku na Śląsku, był wychowankiem krakowskiego uniwersytetu. Działał nie tylko na ziemiach polskich, ale i w Bazylci, a także prawdopodobnie w Czechach. Zachowało się kilkanaście jego utworów, między innymi kunsztowne łacińskie moety, trzy-, cztero-, i pięciogłosowe oraz pieśni religijne o różnorodnej tematyce.


Mikołaj z Ostroga
Znany jedynie z zachowanego fragmentu utworu Pastor gregis egregius, poświęconego św. Stanisławowi.


Hans Sachs
Meistersinger – z zawodu szewc, urodzony 5.11.1494 w Norymberdze, zmarły 19.01.1576. Po licznych wędrówkach po Europie wrócił w 1517 do rodzinnego miasta. Skomponował 4275 pieśni, pisząc do nich również słowa, ponadto jest autorem 1700 wierszy, legend, bajek oraz 208 przedstawień teatralnych. Jego utwory cieszyły się u współczesnych ogromnym powodzeniem. Spisywał je jego uczeń – A. Puschman, zaś po raz pierwszy zostały wydane w roku 1558. Popularna w całej Europie postać i działalność Sachsa stały się osnową operową H.S.A. Lortzinga (1840), H.S.A. Jiroveca (1850) i Śpiewaków norymberskich R. Wagnera (1868).


Philippe de Vitry
Urodzony 31.10.1291 roku w Vitry, zmarły 02.06.1361 roku w Meaux, był francuskim poetą, kompozytorem, matematykiem i teoretykiem muzyki. tak obszerne wykształcenie pozwalało mu na zajmowanie szeregu wysokich godności świeckich i duchownych na dworach królewskich, między innymi Karola IV, Filipa VI, Jana II i Karola V. Związany był również z dworem papieskim w Awinionie. Być może naukę muzyczną pobierał u Petrusa de Cruce. Spośród czterech traktatów przypisywanych Vitry, jedynie Ars Nova jest na pewno jego autorstwa. Zwykle wskazuje się nań jako na dzieło, od którego wziął nazwę okres ars nova. Twórczość de Vitry obejmuje monety, ballady, ronda, lais. Utwory jego cechuje typowa dla muzyków francuskich XIV wieku dwuwarstwowość tonalna.


Guillaume de Machaut
Żył w latach około 1300 – 1377.
Pochodzący z Ardenów poeta i muzyk na dworze króla czeskiego Jana Luksemburskiego, a później na dworze króla francuskiego Karola V. Był klerykiem, a jako muzyk i poeta wsławił się już za życia. Podobno w roku 1364 bawił w Krakowie na zjeździe monarchów. De Machaut wykształcił szereg złożonych - jak na owe czasy – form polifonicznych i posługiwał się równie skomplikowaną techniką kontrapunktyczną. Skomponował 23 monety, 40 ballad, 20 rond i 32 tzw. vilerais (forma ballady z powtórzeniem. Jego czterogłosowa Msza jest jednym z nielicznych zachowanych zabytków epoki ars nova.


Huebald de St. Amand
Flandryjski zakonnik benedyktyński. W 2.połowie IX wieku pojawił się traktat Musica enchiriadis czyli Podręcznik muzyczny poświęcony wielogłosowości i zawierający odpowiednie przykłady muzyczne. Traktat Huebalda dotarł na ziemie polskie prawdopodobnie z końcem XII wieku. Jego zawartość wzbudziła zainteresowanie.


Alfonso X El Sabio
Żył w latach 1221 – 1284. Był królem kastylijskim, który zasłużył się w rozwoju nauki i sztuki hiszpańskiej. Tworzył poematy i pieśni maryjne w dialekcie galicyjskim; Cantigas de Santa Maria, który jest zbiorem większości jego prac stanowi jednocześnie jeden z największych, zachowanych ze Średniowiecza zbiorów pieśni monofonicznych. Składa się on z 420 utworów, do których najprawdopodobniej sam El Sabio skomponował muzykę.


Hildegard von Bingen
Ta wybitna kompozytorka, wizjonerka, zakonnica i mistyczka żyła w latach 1098 – 1179. Pochodziła z Bermersheim w Alzacji. Komponowała muzykę emocjonalną, tak by dało się wyczuć Boskie natchnienie, które kierowało jej poczynaniami. Dzięki temu, iż wybudowała dwa klasztory (z czego jeden sponsorowała jej rodzina), zyskała ogromną niezależność od wyższych instancji. Niczym nieskrępowana, utwierdzała ludzi jej współczesnych w przekonaniu o jej wyjątkowości, przez co zyskała ogromną popularność. Uważała, że ma nadnaturalne zdolności, miewa wizje, potrafi uzdrawiać. Prócz licznych pieśni religijnych skomponowała również moralitet. Najznamienitrzymi jej kompozycjami są Symphonia armonie celestium revelationum oraz Ordo virtutum.


La Comtessa Beatritz de Dia
Żyła w XII wieku. Jako kobieta trubadur była zjawiskiem niespotykanym. Jej utwory wykonywane były najczęściej przy akompaniamencie fletu. Grała na dworze Raimbauta albo Raimbauta IV z Orange. Do naszych czasów przetrwało pięć jej prac; cztery canso i jeden tenson - A chantar m'er de so qu'eu no volria, Ab joi et ab joven m'apais, A chantar m'er de so qu'ieu non volria, Estât ai en greu cossirier, Fin ioi me don'alegranssa.


Leoninus, Magister Leoninus, Leo
Kompozytor działający w 2. połowie XII wieku przy katedrze Notre Dame w Paryżu. Brak dokładnych danych o jego życiu i działalności, wielokrotnie podejmowano próby identyfikacji z różnymi osobami o tym samym lub podobnym imieniu, których działalność w Paryżu przypadała mniej więcej na ten sam czas. Byli to między innymi: Henricus Leonellus laicus (którego działalność przypadała na lata około1163 – 1192), oraz, co bardziej prawdopodobne, Leoninus Magister (około 1135 – 1201). Na podstawie traktatu De mensuris et discantu Anonimusa IV, przypuszcza się, że Leoninus był śpiewakiem lub kompozytorem organum, który sporządził cykl kompozycji opartych na częściach mszalnych i częściach oficjum. Zbiór ten został następnie zrewidowany przez Perotinusa, który jako „optimus discantor” zmodyfikował go i wzbogacił nowymi środkami techniczno-kompozytorskimi. W ten sposób powstało źródło szczególne, tzw. Magnus liber organi prawdopodobnie przeznaczone dla katedry Notre Dame i stanowiące największe osiągnięcie w rozwoju wczesnej polifonii. Zachowało się ono w kilku przekazach, w różnych wersjach i opracowaniach, i z późniejszymi dodatkami i uzupełnieniami. Skomplikowany charakter źródeł zawierających utwory, których raczej poszczególne odcinki niż kompletne całości były rezultatem pracy jednego twórcy, jak również brak konkretnych utworów sygnowanych imieniem Leoninusa, powoduje duże trudności w ustaleniu pierwotnego kształtu Magnus liber organi.


Perotinus, Perotinus Magnus, Perrotinus, Perotin
Francuski kompozytor działający w Paryżu na przełomie XII i XIII wieku. Nie zachowały się żadne dokumenty dotyczące jego życia i twórczości, jedyne informacje o jego działalności pochodzą z dwóch traktatów; De musica mensurabili positio Johannesa de Garlandia i De mensuris et discantu Anonimusa IV. Próbowano go identyfikować z różnymi osobami, przede wszystkim z Petrusem Succentorem (działającym około 1207 – 1238), a niekiedy również z Petrusem Cantorem. W obu wspomnianych wyżej traktatach imię Perotinusa łączone jest z tytułem magistra, co pozwala przypuszczać, że ukończył on kurs septem artes, prawdopodobnie w szkole katedralnej w Paryżu. Anonimus IV dodaje mu przydomek „magnus” i określa go jako najlepszego kompozytora dyskantu – „optimus discantor”, co może świadczyć, że Perotinus był wysoko ceniony przez współczesnych. Głównymi źródłami jego kompozycji są zbiory Magnus liber organi, zachowane we Florencji, Wolfenbuttel, Madrycie i w innych rękopisach. Istnieją poważne trudności w dokładnym określeniu twórczości Perotinusa, ponieważ żaden z utworów nie jest sygnowany jego imieniem; zazwyczaj zalicza się do niej kompozycje wymienione przez Anonimusa IV (4 organa i 3 kondukty) oraz utwory przypisywane mu na podstawie cech stylistycznych. Jego utwory charakteryzuje przejrzystość formy, budowy frazy i struktury melodycznej, uporządkowanie kształtu rytmicznego i stosowanie środków harmonijno-kontrapunktycznych, które przyczyniają się do zrównoważenia wszystkich elementów fakturalnych i formalnych. W kompozycjach 2-głosowych nawiązywał do stylu organalnego i stylu copula Leoninusa, a ponadto stosował w dłuższych klauzulach styl dyskantowy lub pseudodyskantowy. Znacznie większą rolę w dziejach europejskiej polifonii odegrały jednak 3- i 4-głosowe kompozycje. Perotinus wykorzystywał w nich wszystkie znane wówczas środki techniczne i wyrazowe, ale udoskonalał je i rozwijał. Uważany jest za najwybitniejszego kompozytora europejskiego z końca XII i początku XIII wieku i czołowego przedstawiciela tzw. szkoły paryskiej.